W dużej mierze jednolite etnicznie, rasowo, religijnie i kulturowo. Tak najczęściej definiowane jest polskie społeczeństwo. Jednocześnie w ostatnim czasie mają miejsce wydarzenia, które świadczyć mogą o tym, że tzw. „Inny”, reprezentujący odmienność i różnorodność staje się prawie wrogiem numer jeden. Dla przykładu w Polsce żyje ok. 8 tys. Żydów według danych ze spisu powszechnego, a 90% Polaków nigdy osobiście nie poznało nikogo z tej grupy. Mimo tego, że nie stanowi ona zagrożenia dla dominującej kultury i tradycji czy też bezpieczeństwa narodowego, to rośnie ilość antysemickich incydentów: od języka nienawiści, który zamiast potępienia zyskuje coraz większą legitymizację, po demonstracje polityczne, podczas których pali się kukły przedstawiające Żydów, aż do przestępstw z nienawiści (ang. hate crime). Biorąc pod uwagę ten coraz bardziej niepokojący klimat wobec „Innego” w Polsce postanowiliśmy działać!
Nasz projekt pt. „WYMIANY na rzecz ZMIANY” został wybrany przez Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OSCE/ODHIR) do realizacji jako przykład jednej z dobrych praktyk w zakresie przeciwdziałania antysemizmowi za pomocą narzędzi edukacyjnych i aktywistycznych. Projekt był realizowany od września do listopada 2016 r. we współpracy z Grażyną Baranowską, Michaliną Ferencz (#mamygłos), Elizą Gaust („Opowiedz się”), Janem Kirschenbaumem, Katarzyną Kotulą, Michałem Skrzypczakiem, Sylwią D. Wodzińską (#mamygłos) i Mateuszem Wojcieszakiem, którzy są aktywistkami i aktywistami należącymi do sieci Humanity in Action Polska i składał się z szeregu działań oraz inicjatyw o ogólnopolskim zasięgu:
- Debaty publicznej pt. „Ksenofobia i antysemityzm w Polsce. Tu i teraz” (18.11.2016, Warszawa) w której wzięli udział: dr hab. Michał Bilewicz, (Centrum Badań nad Uprzedzeniami, Uniwersytet Warszawski), Marcin Kącki, (Gazeta Wyborcza); prof. Zdzisław Mach, (Uniwersytet Jagielloński); Bella Szwarcman-Czarnota, (Midrasz); dr Marek Troszyński, (Fundacja Wiedza Lokalna), a debatę moderowała Zuzanna Radzik, (Tygodnik Powszechny i Forum Dialogu).
- Seminarium dla edukatorów/ek, aktywistów/ek i ekspertów/ek pt. „WYMIANY na rzecz ZMIANY. Czyli jak młodzi polscy aktywiści i aktywistki mogą przeciwdziałać antysemityzmowi i ksenofobii ponad podziałami politycznymi”, które odbyło się w dniach 18.11.2016 – 20.11.2016 r. w Menorze Muzeum Historii Żydów Polskich w Warszawie.
- 6 gier miejskich nt. wielokulturowej teraźniejszości i przeszłości przetestowanych w Katowicach, Krakowie, Poznaniu, Warszawie, Wrocławiu i Zielonej Górze. W grach udział wzięło ponad 120 uczniów i uczennic wraz z nauczycielkami/nauczycielami.
- Filmy biograficzne z #MegaBabkami pochodzenia żydowskiego, które na różne sposoby wyróżniają się swoim życiorysem: przedsiębiorczyni, artystka i działaczka. Filmy są dostępne zarówno Internecie, jak również były zaprezentowane na pokazie w Zielonej Górze, któremu towarzyszyła debata i warsztat anty-dyskryminacyjny.
- Interaktywna książka o kulturze żydowskiej pt. „O Żydach i Żydówkach”, która w intrygujący sposób przedstawia historię, zwyczaje i kulturę żydowską. To pierwsza tego typu publikacja w Polsce w tym temacie, która do celów edukacyjnych wykorzystuje format książek typu „Zniszcz Ten Dziennik”. Dzięki temu czytelniczki i czytelnicy mają szansę w dużej mierze współtworzyć jej treść. Promocji książki towarzyszyły warsztaty anty-dyskryminacyjne dla młodzieży w Bielsko-Białej, Zielonej Górze i Poznaniu.
- E-żywa biblioteka – na platformie „Opowiedz się” w zbiorze zdigitalizowanej Żywej Biblioteki, przedstawiającej historie osób narażonych na wykluczenie i dyskryminację, pojawiły się 4 historie kobiet i mężczyzn żydowskiego pochodzenia. Filmy pokazują, co dla tych osób oznacza bycie Żydówką lub Żydem na co dzień. Promocji filmów towarzyszyły warsztaty anty-dyskryminacyjne dla młodzieży.
Filmy, książka i gry miejskie dostępne są za darmo na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa-Użycie niekomercyjne-Bez utworów zależnych 3.0 Polska (CC BY-NC-ND 3.0 PL): http://uprzedzuprzedzenia.org/filmy-gry-i-ksiazka/
Rezultaty oraz dobre praktyki projektu zostały zaprezentowane przez Monikę Mazur-Rafał, Prezeskę Fundacji Humanity in Action Polska na międzynarodowym seminarium w ramach projektu „Words into Action” zorganizowanym przez Biuro Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OSCE/ODHIR) w dniach 24-25 listopada, 2016 r. w Warszawie.