Tematem pierwszego modułu jest diagnoza społeczności lokalnej, a w szczególności cele i metody diagnozowania. Diagnoza powinna być zawsze pierwszym krokiem realizacji projektu, gdyż często decyduje o jego skuteczności. Celem diagnozy jest poznanie oczekiwań, problemów, a także potrzeb społeczności, nie tylko z perspektywy jej członków lub grup, ale także z perspektywy badacza/badaczki. Diagnoza ma zazwyczaj konkretny temat, tzn. badacz/ka analizuje społeczność lokalną pod kątem wybranego zagadnienia, np. mowy nienawiści. Zwykle służy do tego, żeby dowiedzieć się, co warto w tej dziedzinie w społeczności zmienić, i w jaki sposób te zmiany przeprowadzić.

W rekomendowanych materiałach znajdują się wskazówki, jak poprawnie przeprowadzić diagnozę społeczności lokalnej. Przedstawione materiały nie dotyczą diagnozy zjawiska mowy nienawiści, jednak ogólne zasady można zastosować do wszystkich tematów. Każdy z materiałów kładzie nacisk na inny element diagnozy, dlatego też przeczytanie wszystkich jest zasadniczą częścią tego modułu. Głównym elementem każdego materiału jest spis narzędzi diagnozy – część z nich się powtarza, jednak w każdym materiale znajdziesz coś nowego.

Podczas realizacji modułu dowiesz się:

• W jakim celu sporządzana jest diagnoza społeczności lokalnej;
• Jak przygotować się do takiej diagnozy, tj. jak sformułować cel, pytania badawcze i pytania ankietowe;
• Jakie są metody diagnozowania społeczności lokalnej oraz jak wybrać metodę diagnozy;
• Jakie są zasady prowadzenia wywiadów/rozmów z członkami społeczności lokalnej;

• Jak rozumiesz termin „diagnoza społeczna”? Zweryfikuj swoje pomysły z informacjami z materiałem nr 5 pt.: „Jak przeprowadzić diagnozę społeczną, czyli kilka słów o badaniu społeczności”.
• Po co robi się diagnozę społeczną?
• Zastanów się, skąd najlepiej czerpać informacje potrzebne do przeprowadzenia diagnozy?
• Zapoznaj się z prezentacją DIAGNOZA LOKALNA krok po kroku i przeanalizuj przykłady diagnozy lokalnej w Gołdapi i na warszawskim Służewcu. Czego dowiedziałeś/aś się o tych społecznościach? Jaki projekt/działanie warto byłoby w nich przeprowadzić w odpowiedzi na zdiagnozowane problemy/potrzeby?
• Zapoznaj się z metodami badawczymi (materiał 1 i 5), które mogą posłużyć jako dobre narzędzia do przeprowadzenia diagnozy. Które z metod wydają Ci się najbardziej skuteczne? Dlaczego? Zastanów się, które z nich mógłbyś/mogłabyś wykorzystać w diagnozie Twojego środowiska lokalnego.
• Opcjonalnie: przeczytaj materiał dodatkowy. Jak oceniasz tę diagnozę? Co z niej mógłbyś/mogłabyś wykorzystać w swojej diagnozie, a co wydaje Ci się zbędne?

1. Diagnoza środowiska lokalnego jako źródło wiedzy o społeczności i narzędzie zmiany, dr Magdalena Arczewska
2. Zrób to sam. Jak zostać badaczem społeczności lokalnej? Poradnik dla domów kultury, Agata Nowotny, Marta Białek-Graczyk, Łukasz Ostrowski
3. Diagnoza lokalna krok po kroku, Marta Olejnik
4. Przepis na diagnozę czyli poznaj młodych i środowisko lokalne (strony: 9 – 24, 30 – 88), Aleksandra Daszkowska-Kamińska, Aleksandra Gołdys, Maria Makowska, Agata Urbanik
5. Jak przeprowadzić diagnozę lokalną, czyli słów kilka o badaniu społeczności.

Materiał dodatkowy: 

1. Diagnoza społeczności lokalnej Bychawy -raport, Miłosz Ukleja, Olga Napiontek

Głównym zadaniem w tym module jest przygotowanie do własnej diagnozy zjawiska mowy nienawiści w Twojej społeczności. Zgodnie z definicją Rady Europy mowa nienawiści obejmuje wszelkie formy wypowiedzi, które szerzą, propagują czy usprawiedliwiają nienawiść rasową, ksenofobię, antysemityzm oraz inne formy nienawiści bazujące na nietolerancji m.in.: nietolerancję wyrażającą się w agresywnym nacjonalizmie i etnocentryzmie, dyskryminację i wrogość wobec mniejszości, imigrantów i ludzi o imigranckim pochodzeniu.

Załączone materiały przedstawiają przykłady diagnozy społeczności lokalnej. Pierwsze trzy teksty dotyczą mowy nienawiści oraz braku tolerancji wobec innych grup. Materiały 4 i 5 to przykłady diagnozy społeczności lokalnej, dotyczą jednak innych tematów. Wszystkie materiały możesz potraktować jako inspirację i pomoc do przeprowadzenia własnej diagnozy.

Cel tego modułu jest właściwie jeden – próba zaplanowania diagnozy zjawiska mowy nienawiści w Twojej miejscowości. Mamy nadzieję, że dzięki temu dowiesz się więcej o miejscu, w którym mieszkasz lub działasz w kontekście tworzenia koncepcji projektu.

• Zapoznaj się z raportem diagnozy lokalnej Wspólny Żywiec (materiał nr 1) i zwróć uwagę na poszczególne elementy tego dokumentu. Jakie informacje powinna zawierać w sobie dobrze sporządzona diagnoza społeczna?
• Przeczytaj komunikat z badań Społeczna percepcja przemocy werbalnej i mowy nienawiści (materiał nr 2). Gdzie Ty najczęściej spotykasz się z mową nienawiści? Kto (czyli jakie osoby, lub grupy), według Ciebie, jest najczęściej nadawcą obraźliwych komunikatów? A kto (czyli jakie osoby  lub grupy), z Twojego doświadczenia, jest najczęściej hejtowany?
• Przeczytaj raport Mowa nienawiści w przestrzeni publicznej (materiał nr 3). Które informacje zawarte w dokumencie mogą być przydatne podczas realizacji diagnozy Twojej społeczności lokalnej? W jaki sposób mógłbyś/mogłabyś wykorzystać wiedzę z przedstawionych materiałów w swojej własnej diagnozie? Czy w każdej społeczności problemy z mową nienawiści są takie same?
• W oparciu o teksty w dwóch modułów zaplanuj własną diagnozę społeczności lokalnej pod kątem mowy nienawiści. Zastanów się z jakich źródeł skorzystasz, jakiego rodzaju metody diagnozy wykorzystasz, czego tak naprawdę chcesz się dowiedzieć.

1. Wspólny Żywiec raport z diagnozy społeczności lokalnej, Fundacja Klamra
2. Społeczna percepcja przemocy werbalnej mowy nienawiści, komunikat z badań CBOS, 2007 r.
3. Mowa nienawiści w przestrzeni publicznej. Raport z badań prasy w 2014 roku, Adam Bulandra, Jakub Kościółek (red.) Mateusz Zimnoch

Materiał dodatkowy:

1. Raport Ecri dotyczący Polski, Europejska Komisja Przeciwko Rasizmowi i Nietolerancji

Moduł 3 to moduł inspiracji – nie tylko do działań lokalnych, ale przede wszystkim inspiracji dla Ciebie. Przedstawiamy w nim wiele pomysłów na działania w różnych dziedzinach. Dzięki temu zobaczysz, jak inni wdrażają swoje projekty i inicjują działania w społecznościach lokalnych. Będziesz miał/a okazję rozważyć różne metody realizacji pod kątem ich skuteczności i atrakcyjności. Mamy nadzieję, że poznane projekty będą dla Ciebie inspiracją podczas planowania własnych działań.

• Poznanie przykładów metod i dobrych praktyk działań z całej Polski i innych krajów;
• Analiza poznanych metod i projektów pod kątem ich atrakcyjności oraz skuteczności;
• Inspiracje do dalszego działania;

• Przeczytaj załączone materiały dotyczące projektów i metod pracy ze społecznością lokalną (materiał 1). Które z metod/pomysłów uważasz za najbardziej skuteczne i atrakcyjne dla uczestników? W których chciałbyś/abyś uczestniczyć, a które odrzuciłbyś/abyś od razu? Dlaczego właśnie te metody/projekty?
• Jakie trudności mogą wystąpić podczas stosowania wybranych przez Ciebie w pytaniu 1 metod/projektów? Opisz ją i spróbuj znaleźć rozwiązanie dla jednego z podanych problemów.
• Przeczytaj załączone materiały i wybierz jedną metodę działania/projekt. Zrób analizę metody/projektu poprzez odpowiedź na następujące pytania:czy odpowiada na potrzeby lokalne? Czy dobrane metody odpowiadają postawionym celom oraz wybranej społeczności? Czy wybrana metoda angażuje społeczność lokalną? Czy według Ciebie projekt osiągnął zamierzone cele i rezultaty? Dlaczego?
• Na podstawie materiałów (2-6) zastanów się jakie poznałeś/aś metody działania w społeczności lokalnej w zakresie przeciwdziałania mowie nienawiści/antydyskryminacji/nietolerancji.

1. Aktywne społeczności. Zmiana społeczna. Katalog praktyk – tom II
2. Strona Fundacji HIA Polska, Re-AKCJE: inspiracje
3. Strona mowanienawiści.info, Zagraniczne inicjatywy przeciw mowie nienawiści
4. Strona mowanienawiści.info, Polskie inicjatywy przeciw mowie nienawiści
5. Jak zorganizować wydarzenie antydyskryminacyjne. Podręcznik działań w społecznościach lokalnych, Stowarzyszenie Lambda Warszawa  (str. 45 – 79)
6. Strona mowanienawiści.info, Narzędziownik różnorodności  (jeżeli link do materiału nr 6 nie otwiera się, wykorzystaj inną drogę: wejdź na www.mowanienawisci.info, przejdź do „narzędziownika edukacyjnego”, wybierz „materiały dla edukatorów” i przejdź  do „narzędziownika różnorodności”)
7. ZAKŁADKI. Przeciwdziałanie mowie nienawiści w sieci poprzez edukację o prawach człowieka, Koalicja Bez nienawiści

W poprzednich modułach zastanawiałeś/aś się nad realizacją projektów społecznych. W tym module poznasz szczególny rodzaj projektu – start-up. Określenie to staje się dzisiaj coraz bardziej popularne w świecie biznesu. Jest kojarzone z młodymi, przedsiębiorczymi, niezależnymi liderkami i liderami, którze/y wpadli na innowacyjny pomysł. To rodzaj projektu, czy też pomysłu na projekt, który nie wymaga ani dużych zasobów finansowych, ani wieloosobowego zespołu (współ)pracowników. W naszym kursie będzie mowa nie o start-upach biznesowych, lecz społecznych. Jest oczywiście sporo cech wspólnych, które łączą oba wymienione typy start-upów. Jak myślisz, jakie to cechy?

Zapraszamy Cię do przeczytania kilku tekstów. Pierwszy z nich, w języku angielskim, dotyczy start-upów biznesowych. Materiał 2 i 3 to link do strony międzynarodowej organizacji Ashoka, skupiającej innowatorów społecznych. Materiały 4 i 5 to strona irlandzkiej organizacji Young Social Innovators wspierającej młodych innowatorów społecznych. Znajdziesz na niej między innymi definicję innowacyjności (materiał 4) oraz przykłady innowacyjnych projektów społecznych (materiał 5). Materiały 6 i 7 to strony innych organizacji innowatorów społecznych, na których znajdziesz przykłady start-upów społecznych. Mamy nadzieję, że ich działania będą dla Ciebie inspiracją do stworzenia koncepcji własnego start-upu dotyczącego mowy nienawiści.

• Poznanie idei start-upu;
• Czym się różnią, a co mają wspólnego, start-upy biznesowe i społeczne?
• Poznanie konkretnych narzędzi, do stworzenia start-upu;
• Przykłady start-upów (społecznych i biznesowych) z całego świata;

• Przeczytaj tekst dotyczący start-upów biznesowych i organizacji Ashoka (materiały nr 1, 2 i 3). Zastanów się, jakie podobieństwa i jakie różnice znajdujesz pomiędzy start-upem biznesowym i społecznym?
• W materiałach nr 2, 3, 4, 5, 6 znajdziesz historie projektów i ludzi – innowatorów/ek społecznych – którzy/re przyczynili/ły się do istotnej zmiany na świecie. Który/a lider/ka lub projekt zrobił na Tobie największe wrażenie? Który projekt wydaje Ci się najbardziej innowacyjny?
• Zastanów się nad przykładem start-upu/projektu społecznego, który wydaje Ci się najciekawszy i najbardziej innowacyjny. Postaraj się znaleźć go samodzielnie, np. w Internecie lub korzystając z sieci znajomych, którzy realizują projekty społeczne.

1. Firma Fundable, Start-up Guide (rozdział 1 i 2)
2. Polska strona Fundacji Ashoka, Członkowie Ashoki w Polsce (wybierz kilku opisanych działaczy i przeczytaj ich historie)
3. Architekci zmian. Innowacje dla osób z niepełnosprawnością, Fundacja Ashoka
4. Strona Young Social Innovators, Projekty
5. Strona Fundacji Drapers Richard Kaplan, Projekty
6. Strona organizacji Echo In Green

Materiały dodatkowe:

1. Strona Młodzieżowego Centrum Innowacji Społecznych i Designu „Wymiennikownia”
2. Strona międzynarodowa Fundacji Ashoka 
3. Strona międzynarodowa Fundacji Ashoka

Więcej o start-upach biznesowych:

1. Strona Reaktor Warsaw
2. Strona start-up class