Mowa nienawiści (ang. hate speech) jest zjawiskiem, które polega na używaniu języka w celu rozbudzenia, rozpowszechniania czy usprawiedliwiania nienawiści i dyskryminacji, jak również przemocy wobec konkretnych osób, grup osób, przedstawicieli mniejszości czy jakiegokolwiek innego podmiotu będącego „na celowniku” danej wypowiedzi. Akceptacja mowy nienawiści w wymiarze społecznym prowadzi do utrwalania się stereotypów, uprzedzeń i powodując mniejszą akceptację przedstawicieli grup ‘hejtowanych’ może także prowadzić do tzw. przestępstw z nienawiści (ang. hate crimes). Mowa nienawiści przyjmuje różne formy i dlatego istnieje trudność w jednoznacznym określeniu czym ona dokładnie jest. Mimo iż żadna z wielu powstałych dotychczas definicji tego zjawiska nie jest powszechnie akceptowana i używana, to dosyć często mowę nienawiści rozumie się zgodnie z definicją Rady Europy.
Mowa nienawiści — definicja Rady Europy
Mowa nienawiści to „wypowiedzi, które szerzą, propagują i usprawiedliwiają nienawiść rasową, ksenofobię, antysemityzm oraz inne formy nietolerancji, podważające bezpieczeństwo demokratyczne, spoistość kulturową i pluralizm”.
Najczęściej hejtowane grupy w Polsce:
>> Mniejszości nieheteronormatywne
>> Mniejszość romska
>> Osoby czarnoskóre
>> Mniejszość żydowska
>> Muzułmanie
>> Mniejszość ukraińska
Mowa nienawiści
Ageizm
Antysemityzm
Chrystianofobia
Homofobia
Islamofobia
Ksenofobia
Rasizm
Romofobia
Szowinizm
Transfobia
Co na to polskie prawo?
Mimo, że w polskim prawie nie stworzono osobnej regulacji prawnej dotyczącej mowy nienawiści i zbrodni nienawiści, to oba te zjawiska są uznawane za niezgodne z istniejącym polskim prawem (przepisy Kodeksu karnego oraz Kodeksu cywilnego). Dla przykładu znieważanie, pomawianie, grożenie czy nawoływanie do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych, rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość jest zabronione i podlega karze na podstawie Kodeksu karnego (art. 212, 216, 256, 257).
Internet a mowa nienawiści w procentach
Według badania z 2014 r. Centrum Badań nad Uprzedzeniami UW oraz Fundacji im. Stefana Batorego młodzi Polacy (w wieku 16-18 lat) bardzo często stykają się z mową nienawiści
w Internecie. Przykłady w procentach:
Przestępstwo z nienawiści — definicja Biura Instytucji Demokratycznych i Praw Człowieka Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (ODIHR-OSCE)
Przestępstwem z nienawiści jest każde przestępstwo natury kryminalnej, wymierzone w ludzi i ich mienie, w wyniku którego ofiara lub inny cel przestępstwa, są dobierane ze względu na ich faktyczne bądź domniemane powiązanie, związek, przynależność, członkostwo lub udzielanie wsparcia grupie wyróżnianej na podstawie cech charakterystycznych wspólnych dla jej członków, takich jak faktyczna lub domniemana rasa, narodowość lub pochodzenie etniczne, język, kolor skóry, religia, płeć, wiek, niepełnosprawność fizyczna lub psychiczna, orientacja seksualna lub inne podobne cechy.
Mowa nienawiści — jak przeciwdziałać?
- Reagować na wszelkie przejawy mowy nienawiści i podejmować wczesną interwencję;
- Włączać się w budowanie społecznego zaplecza działań antydyskryminacyjnych (np. w sieci aktywistów) oraz wspierać takie inicjatywy;
- (Współ)tworzyć przestrzeń do budowania poczucia wspólnoty między członkami większości, a grupami mniejszościowymi;
- Odwoływać się do historycznej wielokulturowości Polski, by wspierać otwartość na różnorodność społeczno-kulturową.
