Moduł 6. Mowa nienawiści: jak jej przeciwdziałać?

Mowa nienawiści jest naruszeniem praw człowieka. Chociaż w polskim prawie istnieją przepisy, które umożliwiają karanie sprawców, wymagają one wciąż poważnego uzupełnienia i doprecyzowania, by mogły skutecznie chronić wszystkich potencjalnych adresatów mowy nienawiści w równym stopniu. Moduł 6 koncentruje się na pytaniu, co, równolegle ze zmianami w prawie, można i trzeba robić, by skutecznie zapobiegać pojawianiu się mowy nienawiści i aby zmniejszyć skalę jej występowania oraz jej ‘siłę rażenia’. Najpewniej domyślasz się już o jaką sferę działań chodzi, bo sama/sam w nich w tym momencie uczestniczysz. Rzeczywiście, chodzi o EDUKACJĘ! Ale jaką? Taką, która pomaga zobaczyć w: ‘innej/innym’, ‘dziwnej/dziwnym’ czy ‘członkini/członkowi mniejszości’ pełnowartościowego CZŁOWIEKA. I jeszcze o taką, która nauczy REAGOWAĆ na naruszenia praw człowieka w sposób adekwatny do sytuacji. Łatwo powiedzieć, trudniej zrobić. Mamy jednak wiedzę i wskazówki, które nam w tym pomogą. Eksperci wskazują, że szczególnie skuteczne są modele edukacyjne dotyczące pierwotnych przyczyn używania hejtu, czyli uprzedzeń i dyskryminacji, a więc z zakresu edukacji na rzecz praw człowieka, antydyskryminacyjnej czy obywatelskiej. W praktyce najbardziej efektywne są działania oparte o bezpośredni kontakt z tzw. innym, umożliwiające bliższe poznanie oraz takie, które skierowane są do samych mniejszości, polegające na podnoszeniu świadomości własnych praw. Dodatkowo ważne są też takie działania, które koncentrują się na aktywizacji do działania przeciw naruszeniom prawa, zarówno wśród przedstawicieli większości, jak i mniejszości. Niezależnie od tego istotne jest również podnoszenie kompetencji przedstawicieli różnych grup zawodowych, szczególnie tych, które zaangażowane są w prewencję/zwalczanie mowy nienawiści (tj. nauczycieli, wychowawców, pedagogów szkolnych, psychologów, sędziów, prokuratorów, kuratorów sądowych czy policjantów). W nawiązaniu do przedstawionych w tym module wniosków prezentujemy Wam kilka przykładów dobrych praktyk: skutecznych modeli edukacji, metod edukacyjnych czy wręcz konkretnych, sprawdzonych ćwiczeń.

Cele modułu 6:

• zapoznanie się z modelami i przykładami działań edukacyjnych, które przyczyniają się do eliminowania mowy nienawiści,
• uzyskanie informacji, jak reagować na mowę nienawiści w konkretnych sytuacjach w ramach przewidzianych przez polskie prawo.

REKOMENDOWANE MATERIAŁY OBOWIĄZKOWE:

• Polska: wyzwania. Mowa nienawiści jako studium przypadku (Anna Stefaniak, dr Michał Bilewicz) [w:] Polska w ruchu. Eksperci i młodzi liderzy o wielokulturowości, transformacji i aktywizmie, Fundacja Humanity in Action Polska, s. 75-88
• Wielka nieobecna – o edukacji antydyskryminacyjnej w systemie edukacji formalnej w Polsce. Raport z badań, Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej, Rozdział 5, s. 292 – 298
• Jak zaradzić nienawiści i pomagać jej ofiarom? – Relacja z konferencji WPiA UW „Tolerancja i jej wrogowie”
• Przemoc motywowana uprzedzeniami. Przestępstwa z nienawiści, Towarzystwo Interwencji Kryzysowej, Kraków 2007 – rozdział: Przeciwdziałanie przestępstwom z nienawiści – obiecujące praktyki (Agata Teutsch), s. 143-154

REKOMENDOWANE PRZEDSIĘWZIĘCIA EDUKACYJNE W POLSCE:

• Robimy swoje: przykłady działań społecznych [w:] Polska w ruchu. Eksperci i młodzi liderzy o wielokulturowości, transformacji i aktywizmie, Fundacja Humanity in Action Polska, s. 93 – 105
• Koalicja przeciw mowie nienawiści – materiały edukacyjne
• Program NIEN@WIŚĆ jestem przeciw – Centrum Edukacji Obywatelskiej
• Szkoła Dialogu – Forum Dialogu Między Narodami
• ,,Dodaj znajomego’’- nie hejtuj! – Fundacja Dzieci Niczyje
• Projekt ,,Hejtstop’’ – Projekt Polska
• Kampania “HejTy, ja czuję!”