Moduł 4. Mowa nienawiści: dlaczego się pojawia, jak funkcjonuje i dlaczego trudno ją wykorzenić?

Moduł 4 dotyczy mechanizmu powstawania mowy nienawiści, która w dużej mierze jest manifestacją innych zjawisk i procesów (np. uprzedzeń), od dawna badanych przez antropologów, socjologów i psychologów społecznych. Aby zrozumieć genezę i właściwości zjawiska mowy nienawiści i, w konsekwencji, skutecznie mu się przeciwstawiać, warto zapoznać się szczególnie z wynikami podstawowych badań prowadzonych przez psychologów społecznych dotyczących relacji między różnymi grupami społecznymi. Ważne jest też, by poza aspektem grupowym ująć też i perspektywę jednostki, bo dopiero wówczas obraz dotyczący powstawania i funkcjonowania mowy nienawiści będzie możliwie pełny. W tym kontekście należałoby też i sobie zadać kluczowe pytania: czy i w jakich sytuacjach świadomie/nieświadomie wchodzę w określone role społeczne powielając pewne mechanizmy, które prowadzą do pojawiania się mowy nienawiści, czy może staram się temu przeciwstawić?

Cele modułu 4:

• zapoznanie się z podstawowymi wnioskami z nauk społecznych nt. napięć w relacjach między grupami społecznymi, będącymi przyczynami powstawania mowy nienawiści,
• poznanie i zrozumienie podstawowych pojęć psychologii społecznej, np. uprzedzenie, stereotyp, dyskryminacja i marginalizacja, wykluczenie,
• refleksja nad własnymi zachowaniami i postawami w odniesieniu do tematyki modułu oraz nad możliwymi czy koniecznymi zmianami.

Rekomendowane materiały obowiązkowe:

• O motywach sprzyjających vs. przeciwdziałających powstawaniu uprzedzeń, Małgorzata Kossowska, Instytut Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
• Edukacja antydyskryminacyjna. Podręcznik trenerski, Villa Decius, Kraków 2010 rozdział III – s. 65 oraz 75 – 92, 108 – 117
• Człowiek istota społeczna, Elliot Aronson, rozdział II i rozdział VII nt. konformizmu i uprzedzeń
• Między antropologią a historią: mechanizm kozła ofiarnego w narracji historycznej, Marek Woźniak, Czasopismo Naukowe „Kultura i Historia” nr 1/2001
• Bierni świadkowie, czyli dlaczego patrzę, jak cię zabijają i nic nie robię, Dorota Krzemionka, Magazyn Charaktery
• Przemoc motywowana uprzedzeniami. Przestępstwa z nienawiści, Towarzystwo Interwencji Kryzysowej, Kraków 2007 – rozdział: Społeczno psychologiczne aspekty uprzedzeń (Agata Teutsch), s. 73-81