Moduł 4. Mowa nienawiści: dlaczego się pojawia, jak funkcjonuje i dlaczego trudno ją wykorzenić?
Materiały obowiązkowe
Moduł 4 dotyczy mechanizmu powstawania mowy nienawiści, która w dużej mierze jest manifestacją innych zjawisk i procesów (np. uprzedzeń), od dawna badanych przez antropologów, socjologów i psychologów społecznych. Aby zrozumieć genezę i właściwości zjawiska mowy nienawiści i, w konsekwencji, skutecznie mu się przeciwstawiać, warto zapoznać się szczególnie z wynikami podstawowych badań prowadzonych przez psychologów społecznych dotyczących relacji między różnymi grupami społecznymi. Ważne jest też, by poza aspektem grupowym ująć też i perspektywę jednostki, bo dopiero wówczas obraz dotyczący powstawania i funkcjonowania mowy nienawiści będzie możliwie pełny. W tym kontekście należałoby też i sobie zadać kluczowe pytania: czy i w jakich sytuacjach świadomie/nieświadomie wchodzę w określone role społeczne powielając pewne mechanizmy, które prowadzą do pojawiania się mowy nienawiści, czy może staram się temu przeciwstawić?
Cele modułu 4:
- zapoznanie się z podstawowymi wnioskami z nauk społecznych nt. napięć w relacjach między grupami społecznymi, będącymi przyczynami powstawania mowy nienawiści,
- poznanie i zrozumienie podstawowych pojęć psychologii społecznej, np. uprzedzenie, stereotyp, dyskryminacja i marginalizacja, wykluczenie,
- refleksja nad własnymi zachowaniami i postawami w odniesieniu do tematyki modułu oraz nad możliwymi czy koniecznymi zmianami.
Rekomendowane materiały obowiązkowe:
- O motywach sprzyjających vs. przeciwdziałających powstawaniu uprzedzeń, Małgorzata Kossowska, Instytut Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
- Edukacja antydyskryminacyjna. Podręcznik trenerski, Villa Decius, Kraków 2010 rozdział III – s. 65 oraz 75 – 92, 108 – 117
- Człowiek istota społeczna, Elliot Aronson, rozdział II i rozdział VII nt. konformizmu i uprzedzeń
- Między antropologią a historią: mechanizm kozła ofiarnego w narracji historycznej, Marek Woźniak, Czasopismo Naukowe „Kultura i Historia” nr 1/2001
- Bierni świadkowie, czyli dlaczego patrzę, jak cię zabijają i nic nie robię, Dorota Krzemionka, Magazyn Charaktery
- Przemoc motywowana uprzedzeniami. Przestępstwa z nienawiści, Towarzystwo Interwencji Kryzysowej, Kraków 2007 – rozdział: Społeczno psychologiczne aspekty uprzedzeń (Agata Teutsch), s. 73-81